[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dis unu la alian. Çiu konjektis, ke ni estos respondaj al
la aûtoritatuloj pro iu ankoraû nekonata motivo kaj ne-
niu volis kompromiti sin pli ol alia. Çiu pensis pri si
mem.
Post nova malfermi¸o envenis Antonio Spaventa, Raf-
faele Scarpone, Luigi della Croce, Antonio Zappa kaj
aliaj.
108
FONTAMARA
eLIBRO
Kion intencas la dikventrulo, estis malfacile imageble.
Çu çiujn malliberigi? . . . Tio estis neverÿajna kaj prak-
tike neebla.
Tiom longe, kiom temas pri starado meze de la place-
to de nia vila¸o, çiu el ni povis akcepti, sed por transpor-
ti nin al karcero la armitoj ne sufiçus.
Ni konis tiujn homojn en nigraj çemizoj. Ili devis veni
nokte por kura¸igi sin mem. La pli granda parto mal-
bonodoris pro vino kaj se oni rigardis ilin de proksime
en la okulojn, ili ne povis kontraûstari la rigardon. An-
kaû ili estis malriçuloj, sed de speciala kategorio: sen
tero, sen metio aû kun tre multaj, kio estas la sama afero.
Evitante pezan laboron, ili solvis de semajno al semaj-
no la problemon pri nutrado, çiam per novaj rimedoj;
tro malfortaj kaj tro malkura¸aj por ribeli kontraû la
riçuloj kaj aûtoritatuloj, ili preferis servi ilin por ekhavi
la rajton priÿteli kaj subpremi aliajn malriçulojn, la ka-
fonojn, la etfarmistojn, la malgrandajn bienposedantojn.
Renkontate tage sur strato, ili estis humilaj kaj respek-
toplenaj; nokte en grupo ili estis malbonaj kaj krimaj. Ili
çiam servis la ordonantojn kaj çiam tion faros. Ilia rekru-
tigo en specialan armeon kun specialaj uniformo kaj ar-
mado estas novaîo de antaû malmultaj jaroj.
Ili estas la t.n. faÿistoj.
Ilia indiferento havas ankoraû alian klarigon. Çiu el ni,
fizike, valoris almenaû tri el ili; sed, kio ni estis, çirkaûitaj
109
FONTAMARA
eLIBRO
de ili? Kion komunan ni havis kun ili? Kiu ligilo estis
inter ni?
Ni çiuj estis sur la sama placeto kaj çiuj ni naski¸is en
Fontamara; jen, kio estis komuna inter la kafonoj, nenio
pli. Ekster tio, çiu pensis pri si mem; çiu pripensis ma-
nieron por eliri la kvadraton kaj lasi la aliajn; çiu el ni
estis estro de familio kaj pensis pri ¸i. Eble nur Berardo
pensis alie, sed li ne posedis teron, nek edzinon . . .
Intertempe alvenis aliaj kafonoj el Fucino, inter ili la
edzo de Ciammaruga kaj ankaû ili eniris la kvadraton.
Jam malfrui¸is.
La dikventrulo diris:
Nun ni komencu la esploron!
Çu la esploron? Kiun esploron?
En la kvadrato oni formis unu metron lar¸an trairejon
kaj çe la flankoj sin postenigis la ventrulo kaj Filippo il
Bello.
La esploro komenci¸is.
La unua esploroto estis Teofilo, la sakristiano.
Vivu kiu? la homo kun la trikoloro demandis al li.
Teofilo ÿajnis falinta el la nuboj.
Vivu kiu? incite ripetis la reprezentanto de la le¸o.
Teofilo turnis sian timplenan viza¸on al ni, esperan-
te ricevi konsilon, sed çiu el ni sciis tiom, kiom li.
110
FONTAMARA
eLIBRO
Çar Teofilo silentis, la malgrandulo turnis sin al Filip-
po il Bello, kiu havis grandan registron en la manoj, kaj
ordonis:
Skribu malantaû lia nomo: refrattario*.
Teofilo foriris. La dua estis Anacleto, la tajloro.
Vivu kiu? al li demandis la ventrulo.
Anacleto, havinte tempon pripensi, respondis:
Vivu Maria!
Kiu Maria? demandis Filippo il Bello.
Anacleto iom pripensis, ÿajne hezitis kaj poste respon-
dis:
Tiu de Loreto!
Skribu, ordonis la dikulo al la terlaboristo: refrat-
tario.
Anacleto foriris. La tria esplorito estis maljuna Anto-
nio Braciola. Ankaû li havis sian respondon preta kaj
kriis:
Vivu sankta Rocco!
Sed la respondo ne kontentigis la hometon, kiu ordo-
nis al la alia:
Skribu: refrattario.
Pasquale Cipolla estis la kvara.
Vivu kiu? oni demandis.
Pardonu, kion tio signifas? . . . aûdacis demandi Ci-
polla.
* ribelulo, malobeulo
111
FONTAMARA
eLIBRO
Klare respondu, kion vi pensas, la hometo ordonis
al li. Vivu kiu?
Vivu pano kaj vino! estis la sincera respondo de Pas-
quale Cipolla. Ankaû li estis refrattario.
Ni çiuj atendis nian vicon kaj neniu sciis, kion deziras
la reprezentanto de la aûtoritato, ke ni respondu al lia
demando: Vivu kiu?
La grava demando, kompreneble, estis, ou ni devos
pagi, doninte eraran respondon. Neniu el ni sciis, kion
signifas refrattario , sed estis tre verÿajne, ke ¸i signifas
devas pagi .
Mi klopodis proksimi¸i al General Baldissera, kiun ni
opiniis persono plej multe instruita kaj kiu en sia juna¸o
vizitis Napolon. Mi deziris konsilon pri la donota res-
pondo, sed li rigardis min kun kompata rideto, kiel iu,
kiu multe scias, sed ne volas eldiri.
Vivu kiu? demandis al General Baldissera la homo
de la le¸o.
La maljuna ÿuisto deprenis sian çapelon kaj kriis;
Vivu re¸ino Margherita!
La efiko estis alia ol atendis Baldissera. Çiuj militistoj
rideksplodis kaj la dikulo instruis al li:
xi mortis . . . Re¸ino Margherita estas mortinta . . .
Çu mortinta? konsternite demandis Baldissera,
Neeble!
112
FONTAMARA
eLIBRO
[ Pobierz całość w formacie PDF ]