[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dis unu la alian. �iu konjektis, ke ni estos respondaj al
la a�toritatuloj pro iu ankora� nekonata motivo kaj ne-
niu volis kompromiti sin pli ol alia. �iu pensis pri si
mem.
Post nova malfermi�o envenis Antonio Spaventa, Raf-
faele Scarpone, Luigi della Croce, Antonio Zappa kaj
aliaj.
108
FONTAMARA
eLIBRO
Kion intencas la dikventrulo, estis malfacile imageble.
�u �iujn malliberigi? .�.�. Tio estis never�ajna kaj prak-
tike neebla.
Tiom longe, kiom temas pri starado meze de la place-
to de nia vila�o, �iu el ni povis akcepti, sed por transpor-
ti nin al karcero la armitoj ne sufi�us.
Ni konis tiujn homojn en nigraj �emizoj. Ili devis veni
nokte por kura�igi sin mem. La pli granda parto mal-
bonodoris pro vino kaj se oni rigardis ilin de proksime
en la okulojn, ili ne povis kontra�stari la rigardon. An-
ka� ili estis malri�uloj, sed de speciala kategorio: sen
tero, sen metio a� kun tre multaj, kio estas la sama afero.
Evitante pezan laboron, ili solvis de semajno al semaj-
no la problemon pri nutrado, �iam per novaj rimedoj;
tro malfortaj kaj tro malkura�aj por ribeli kontra� la
ri�uloj kaj a�toritatuloj, ili preferis servi ilin por ekhavi
la rajton pri�teli kaj subpremi aliajn malri�ulojn, la ka-
fonojn, la etfarmistojn, la malgrandajn bienposedantojn.
Renkontate tage sur strato, ili estis humilaj kaj respek-
toplenaj; nokte en grupo ili estis malbonaj kaj krimaj. Ili
�iam servis la ordonantojn kaj �iam tion faros. Ilia rekru-
tigo en specialan armeon kun specialaj uniformo kaj ar-
mado estas nova�o de anta� malmultaj jaroj.
Ili estas la t.n. fa�istoj.
Ilia indiferento havas ankora� alian klarigon. �iu el ni,
fizike, valoris almena� tri el ili; sed, kio ni estis, �irka�itaj
109
FONTAMARA
eLIBRO
de ili? Kion komunan ni havis kun ili? Kiu ligilo estis
inter ni?
Ni �iuj estis sur la sama placeto kaj �iuj ni naski�is en
Fontamara; jen, kio estis komuna inter la kafonoj, nenio
pli. Ekster tio, �iu pensis pri si mem; �iu pripensis ma-
nieron por eliri la kvadraton kaj lasi la aliajn; �iu el ni
estis estro de familio kaj pensis pri �i. Eble nur Berardo
pensis alie, sed li ne posedis teron, nek edzinon .�.�.
Intertempe alvenis aliaj kafonoj el Fucino, inter ili la
edzo de Ciammaruga kaj anka� ili eniris la kvadraton.
Jam malfrui�is.
La dikventrulo diris:
Nun ni komencu la esploron!
�u la esploron? Kiun esploron?
En la kvadrato oni formis unu metron lar�an trairejon
kaj �e la flankoj sin postenigis la ventrulo kaj Filippo il
Bello.
La esploro komenci�is.
La unua esploroto estis Teofilo, la sakristiano.
Vivu kiu? la homo kun la trikoloro demandis al li.
Teofilo �ajnis falinta el la nuboj.
Vivu kiu? incite ripetis la reprezentanto de la le�o.
Teofilo turnis sian timplenan viza�on al ni, esperan-
te ricevi konsilon, sed �iu el ni sciis tiom, kiom li.
110
FONTAMARA
eLIBRO
�ar Teofilo silentis, la malgrandulo turnis sin al Filip-
po il Bello, kiu havis grandan registron en la manoj, kaj
ordonis:
Skribu malanta� lia nomo: refrattario*.
Teofilo foriris. La dua estis Anacleto, la tajloro.
Vivu kiu? al li demandis la ventrulo.
Anacleto, havinte tempon pripensi, respondis:
Vivu Maria!
Kiu Maria? demandis Filippo il Bello.
Anacleto iom pripensis, �ajne hezitis kaj poste respon-
dis:
Tiu de Loreto!
Skribu, ordonis la dikulo al la terlaboristo: refrat-
tario.
Anacleto foriris. La tria esplorito estis maljuna Anto-
nio Braciola. Anka� li havis sian respondon preta kaj
kriis:
Vivu sankta Rocco!
Sed la respondo ne kontentigis la hometon, kiu ordo-
nis al la alia:
Skribu: refrattario.
Pasquale Cipolla estis la kvara.
Vivu kiu? oni demandis.
Pardonu, kion tio signifas? .�.�. a�dacis demandi Ci-
polla.
* ribelulo, malobeulo
111
FONTAMARA
eLIBRO
Klare respondu, kion vi pensas, la hometo ordonis
al li. Vivu kiu?
Vivu pano kaj vino! estis la sincera respondo de Pas-
quale Cipolla. Anka� li estis refrattario.
Ni �iuj atendis nian vicon kaj neniu sciis, kion deziras
la reprezentanto de la a�toritato, ke ni respondu al lia
demando: Vivu kiu?
La grava demando, kompreneble, estis, ou ni devos
pagi, doninte eraran respondon. Neniu el ni sciis, kion
signifas refrattario , sed estis tre ver�ajne, ke �i signifas
devas pagi .
Mi klopodis proksimi�i al General Baldissera, kiun ni
opiniis persono plej multe instruita kaj kiu en sia juna�o
vizitis Napolon. Mi deziris konsilon pri la donota res-
pondo, sed li rigardis min kun kompata rideto, kiel iu,
kiu multe scias, sed ne volas eldiri.
Vivu kiu? demandis al General Baldissera la homo
de la le�o.
La maljuna �uisto deprenis sian �apelon kaj kriis;
Vivu re�ino Margherita!
La efiko estis alia ol atendis Baldissera. �iuj militistoj
rideksplodis kaj la dikulo instruis al li:
xi mortis .�.�. Re�ino Margherita estas mortinta .�.�.
�u mortinta? konsternite demandis Baldissera,
Neeble!
112
FONTAMARA
eLIBRO
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
