[ Pobierz całość w formacie PDF ]
się zaufanie burżuazji francuskiej do Napoleona i wówczas popierająca go dotąd
1
większość masonerii zaczęła się do niego odnosić niechętnie8.
„
Część wolnomularzy francuskich nie pogodziła się jednak z zamachem stanu
18 brumaire'a i, potępiając oportunizm większości, była przeciwna dyktaturze.
Rekrutowała się ona głównie z dawnych jakobinów oraz oficerów niezadowolonych ze
stałych wojen napoleońskich, m.in. z oficerów cudzoziemców, zwłaszcza Włochów.
Wolnomularze ci połączyli się z inną organizacją tajną antynapoleońską, powstałą po
1800 r., tzw. filadelfami, dość prawdopodobne zresztą, że byli jej inicjatorami. Około
1807 r. powstała ponadto inna organizacja tajna, zwana adelfami, która stopniowo
wciągnęła do swoich szeregów większość filadelfów i wolnomularzy antynapoleońskich.
Jednym z najwybitniejszych przywódców adelfów (a może ich twórcą) był znajdujący
siÄ™ w latach 1807-1813 na wygnaniu w Genewie, dawny uczestnik spisku Babeufa, Filip
1
Buonarotti”9.
Po kongresie wiedeńskim zakończonym w 1815 r. rozpoczął się okres tzw.
Zwiętego Przymierza. W tym czasie czynniki feudalne starały się przywrócić stosunki
przedrewolucyjne. Wolnomularstwo w tym czasie przechodzi kryzys. „
Część
wolnomularzy, aby zachować stanowiska, zaczyna iść na coraz większe kompromisy, a
inna część przeciwstawia się zdradzie ideałów liberalnych i zaczyna organizować ruchy
rewolucyjno-demokratyczne i narodowo-wyzwoleńcze.
W tym czasie nastąpiło wśród adeptów lóż tak daleko posunięte rozdwojenie,
że jedni z nich oddawali się na usługi systemów policyjnych w reakcyjnych państwach
2
ZwiÄ™tego Przymierza, podczas gdy inni brali udziaÅ‚ w spiskach rewolucyjnych”0.
W kołach konserwatywnych wszelkie próby powstań i rewolucji chętnie
tłumaczono działalnością masonerii, co z kolei wywoływało represje w stosunku do niej.
W całkowicie odmiennej sytuacji znalazł się w tym okresie Kościół katolicki.
Kongres wiedeński przywrócił państwo papieżowi, ale przedrewolucyjnych wpływów
Kościoła nie przywrócił.
We Francji Ludwik XVIII za swój pierwszy obowiązek uważał przywrócenie
ładu religijnego, który panował przed 1789 rokiem, odrzucił nie tylko Artykuły
Organiczne ale i napoleoński konkordat wznawiając stary układ ze Stolicą Apostolską
jeszcze z 1516 r. Burżuazja jednak była już zbyt silna by dopuścić do całkowitego
powrotu stosunków przedrewolucyjnych. Stany francuskie nie chciały uznać układu z
1516 r. i nie pozwalały na odstępowanie od systemu wprowadzonego przez Napoleona.
W rezultacie niezadowolenie z króla i Kościoła szerzyło się we Francji. W innych
państwach było jeszcze gorzej dla Kościoła. Kościelny historyk stwierdza na ten temat:
17 L. Hass, Wolnomularstwo w Europie Zrdodkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, wyd. cyt., s. 222-223.
18 Por. M. %7ływczyński, Historia Powszechna 1789-1870, wyd. cyt., s. 248.
19 Tamże, s. 248-249.
20 J. Kossecki, Tajemnice mafii politycznych, wyd. cyt., s. 69.
80
„
Państwa katolickie w okresie tym przestały istnieć. Miejsce ich zajęły wszędzie
państwa międzywyznaniowe (parytetowe) a częstokroć bezwyznaniowe, albo nawet
pozytywnie wrogie dla Kościoła i zwalczające go programowo. Fatalnym zwłaszcza
było, że w większym jeszcze, aniżeli dawniej stopniu na czele wszystkich mocarstw
obok Francji, coraz bardziej w rządach swych antykościelnej, stały obce i niechętne
katolickiemu wyznaniu Anglia i Rosja, a do coraz większego głosu zaczęły dochodzić
również bardzo dla Kościoła nieprzyjazne Prusy i bezwyznaniowe Stany Zjednoczone
amerykańskie. W ten sposób Kościół prawie wszędzie nie tylko był pozbawiony tych
pomocy i środków, które mu niejednokrotnie przedtem dawały państwa, ale wręcz
przeciwnie, znajdował w czynnikach państwowych prawie regularnie tylko zaporę i
tamę dla swej działalności i skazany był prawie wyłącznie na własne tylko siły
wewnętrzne, natury przeważnie moralnej.
Rozpoczęty w okresie poprzednim proces zeświecczania życia obecnie zatoczył
2
szersze jeszcze krÄ™gi i zapuÅ›ciÅ‚ silniej korzenie”1.
Cytat powyższy świadczy o tym, że burżuazja i ustrój kapitalistyczny, który
mimo reakcji Zwiętego Przymierza, coraz bardziej dominował w Europie i Ameryce,
bynajmniej nie były dla Kościoła katolickiego przyjazne.
„
Domenami szczegółowymi o które zazwyczaj najczęściej i najbardziej uparcie
Kościół z państwami się uciera, są dziecko (szkoła) i rodzina. Dba więc zapobiegliwie o
utrzymanie chrześcijańskiego charakteru małżeństw katolickich i o wychowanie
2
katolickie mÅ‚odych pokoleÅ„”2.
W systemie sterowania społecznego państw kapitalistycznych dominującą rolę
odgrywajÄ… bodzce, motywacje i normy ekonomiczne, nie zaÅ› etyczne czy ideologiczne,
nic więc dziwnego, że w miarę jak burżuazja się umacniała, Kościół tracił wpływy i był
zmuszony coraz bardziej ograniczać się do sterowania pośredniego poprzez
wychowanie (programowanie ideologiczne i etyczne). Dość długo jednak ośrodki
kierownicze Kościoła nie chciały się z tym pogodzić.
W pierwszych latach po kongresie wiedeńskim wydawać się mogło, że Kościół
odzyskuje swe dawne pozycje. W 1814 r. papież Pius VII restytuował zakon jezuitów,
który zaczął się od razu szybko rozwijać - w 1816 r. liczył tylko 614 członków,
dwadzieścia lat pózniej już ponad 3 tysiące, a pod koniec XIX wieku już ponad 15
tysięcy. Leon XII, który rozpoczął swój pontyfikat w 1823 r., przywrócił w 1824 r.
jezuitom Uniwersytet GregoriaÅ„ski i bardzo podniósÅ‚ szkolnictwo. „
Ponadto obostrzył
prawa przeciw towarzystwom tajnym, a zwłaszcza wolnomularstwu i karbonariuszom, w
pierwszej zaś encyklice do biskupów katolickich (z 1824 r.) zachęcał ich do zwalczania
2
obojÄ™tnoÅ›ci religijnej, szerzonej pod pokrywkÄ… haseÅ‚ humanitarnych i liberalnych”3.
Również następny papież Pius VIII (1829-1830 r.) przestrzegał wiernych przed
bezbożnością wolnomularską.
Po kryzysie spowodowanym przez rewolucję i wojny napoleońskie, wobec
załamania się dotychczasowych form społecznych i politycznych, wielu ludzi (przede
wszystkim z grona arystokracji i szlachty, a nawet zamożnej burżuazji) szukało
[ Pobierz całość w formacie PDF ]