[ Pobierz całość w formacie PDF ]
- tabela do uzupełnienia,
- literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić funkcje państwa w gospodarce rynkowej?
ðð ðð
2) scharakteryzować funkcje państwa w gospodarce rynkowej?
ðð ðð
3) uzasadnić konieczność ingerowania państwa w procesy gospodarcze?
ðð ðð
4) przedstawić rolę banku centralnego w kraju?
ðð ðð
5) omówić zadania banku centralnego?
ðð ðð
6) scharakteryzować funkcje banku centralnego?
ðð ðð
7) scharakteryzować zadania polityki fiskalnej?
ðð ðð
8) rozróżnić narzędzia polityki fiskalnej?
ðð ðð
9) scharakteryzować poszczególne instrumenty polityki fiskalnej?
ðð ðð
10) scharakteryzować zadania polityki monetarnej państwa?
ðð ðð
11) rozróżnić narzędzia polityki państwa?
ðð ðð
12) scharakteryzować poszczególne instrumenty polityki monetarnej
państwa?
ðð ðð
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
4.8. Jednolity rynek europejski. Fundusze strukturalne i spójności
4.8.1. Materiał nauczania
W gospodarce otwartej dużą rolę odgrywają powiązania z zagranicą. Pojawiają się w niej
dwa nowe strumienie płatności, które powinniśmy uwzględnić, chcąc ustalić efekt całorocznej
pracy społeczeństwa. Po pierwsze, zagranica kupuje dobra wyprodukowane w naszym kraju
(jest to nasz eksport). Po drugie, część wydatków krajowych gospodarstw domowych,
przedsiębiorstw i państwa zostaje przeznaczona na zakup dóbr wyprodukowanych za granicą
(jest to nasz import).
Rys. 7. Obieg okrężny dla gospodarki otwartej [9]
Gospodarka zamknięta, tzn. nieuczestnicząca w handlu międzynarodowym, jest
całkowicie uzależniona od istniejącej struktury aparatu wytwórczego oraz dostępnych
zasobów wewnętrznych. W takiej gospodarce możliwości zmiany dochodu narodowego są
niewielkie, ponieważ są ograniczone elastycznością istniejącego aparatu wytwórczego. Taką
barierę można ograniczyć, otwierając gospodarkę, to znaczy, włączyć ją do współpracy
z zagranicÄ….
Z handlu zagranicznego mogą wynikać korzyści dotyczące zarówno gospodarki danego
kraju, jak i poszczególnych podmiotów w niej działających. Do korzyści tych można zaliczyć:
- efektywny sposób alokacji zasobów, wynikający np. ze zwiększonej skali produkcji,
- zwiększenie możliwości produkcyjnych danego kraju,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
- szersza i bardziej różnorodna oferta towarowa,
- niższe ceny i rozszerzona wewnętrzna konsumpcja.
Pozwala to bowiem nie tylko na zagospodarowanie ewentualnych nadwyżek, ale także na
znaczne unowocześnienie procesów produkcyjnych poprzez oddziaływanie konkurencji
międzynarodowej oraz przepływ nowości technicznych i technologicznych.
Unia Europejska (UE) jest, jak do tej pory, jedynym przykładem pełnej integracji
gospodarczej. Powołanie wspólnych organizacji ponadnarodowych, a także wspólna polityka
w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, bezpieczeństwa i polityki
zagranicznej zbliżają Unię do formy organizmu państwowego.
Pojęcie wspólnego rynku dotyczy obszaru kilkunastu państw, na którym obowiązuje
prawo znoszÄ…ce wszelkie bariery obrotu gospodarczego. W Unii Europejskiej termin ten
stosowany był do określenia głównego celu integracji europejskiej. Osiągnięciami, które
umożliwiły powstanie jednolitego, wewnętrznego rynku europejskiego były: swobodny
przepływ towarów, kapitału, usług i pracowników oraz swoboda prowadzenia działalności
gospodarczej w warunkach konkurencji.
Niewątpliwie zaletą integracji jest możliwość korzystania ze wsparcia finansowego
z funduszy unijnych: strukturalnych i spójności.
Fundusze strukturalne sÄ… instrumentami Polityki Strukturalnej Unii Europejskiej. Ich
zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. W ten
sposób wpływa się na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Fundusze
kierowane są do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są
w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. W skład Unii wchodzą
regiony dobrze rozwinięte oraz te, których poziom rozwoju znacznie odbiega od średniej
europejskiej . Polityka Strukturalna i Fundusze mają pomóc władzom centralnym
i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązywaniu ich najważniejszych
problemów gospodarczych.
IstniejÄ… cztery Fundusze Strukturalne:
1. Europejski Fundusz Społeczny,
2. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej,
3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
4. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.
Europejski Fundusz Społeczny powołany został w celu wspierania wspólnotowej polityki
społecznej. Finansuje on działania państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania
bezrobociu i rozwoju zasobów ludzkich. Ze środków funduszu finansowane są głównie
szkolenia zawodowe, stypendia, praktyki zawodowe, doradztwo i pośrednictwo zawodowe,
analizy i badania dotyczÄ…ce rynku pracy.
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej zajmuje się wspieraniem przekształceń
struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Na fundusz ten
przeznaczona jest największa część budżetu Unii Europejskiej. Ponadto środki funduszu
pochodzą z opłat nakładanych na importowane spoza Unii Europejskiej produkty rolne.
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej składa się z dwóch sekcji: Sekcji
Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (zakupy interwencyjne produktów rolnych,
dotacje bezpośrednie dla rolników) oraz Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia
w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej.
Głównym zadaniem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest niwelowanie
dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE. Działalność tego
funduszu koncentruje się na następujących dziedzinach:
- inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też działalność średnich
i małych przedsiębiorstw,
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
- rentowne inicjatywy produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego
zatrudnienia,
- infrastruktura,
- rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury,
- ochrona i poprawa stanu środowiska,
- rozwój społeczeństwa informacyjnego.
Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa wspiera restrukturyzację rybołówstwa
państw członkowskich. Za jego pośrednictwem finansowane są inicjatywy w następujących
dziedzinach:
- rozwój hodowli ryb,
- rozwój infrastruktury portów rybackich oraz ich wyposażenie w niezbędne zaplecze
i urzÄ…dzenia,
- restrukturyzacja i unowocześnienie floty rybackiej oraz metod połowu i przetwarzania
ryb,
- podnoszenie konkurencyjności produktów rybnych i ich promowanie na rynku.
Fundusz Spójności powstał na mocy Traktatu z Maastricht o utworzeniu Unii
Europejskiej z 1991 r., który wszedł w życie w 1993 r. Fundusz Spójności został powołany w
celu zmniejszania różnic w poziomie gospodarczo-społecznym krajów i regionów Unii
Europejskiej. Różnice w poziomie ekonomicznym pojawiły się wraz z przyjmowaniem do
Unii kolejnych państw członkowskich, których wyniki gospodarcze odbiegały od państw
najbardziej rozwiniętych. Fundusz Spójności ma dostarczyć wsparcia finansowego na
realizację dużych inwestycji związanych z rozwojem lub modernizacją infrastruktury
transportowej i ochrony środowiska.
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie
zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy,
a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest
wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych
projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury
[ Pobierz całość w formacie PDF ]